Chiếm hơn 50‰ lượng tia phát ra từ mặt trời, tia hồng ngoại infrared radiation tưởng chừng vô hại lại là 1 trong những nguyên nhân gây lão hóa da, bạn có biết?
Trước đây khi nói đến tia gây hại cho làn da đến từ mặt trời, chúng ta chỉ nhắc đến UV và phổ biến nhất là khả năng chống lại UVA cũng như UVB. Tuy nhiên những năm gần đây, các chuyên gia cho rằng, việc bắt đầu quan tâm dần đến tia hồng ngoại - Infrared radiation (IR) cũng nên được xem trọng, nhất là khi tia này cũng có khả năng gây ảnh hưởng đến quá trình sản sinh Collagen và Elastin trong các nguyên bào sợi ở da, gây ra các tác động lâm sàng và hình thành mô bệnh, làm tổn thường bề mặt da.
Vậy IR tồn tại như thế nào, làn da chúng ta tiếp xúc ra sao và chịu những ảnh hưởng nặng nề như thế nào? Mình cùng xem nhé!
Tia IR là gì? Ảnh hưởng thế nào lên da?
Chúng ta thường cảm thấy khá an toàn và tự tin khi làn da được bảo vệ bởi sản phẩm chống nắng nhằm ngăn chặn những ảnh hưởng của tia UVA và UVB lên da khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Thói quen này có thể là yếu tố giúp bạn duy trì lâu dài được làn da sáng khỏe, trẻ trung của mình.
Tuy nhiên, các nhà khoa học cũng khám phá ra rằng, UVA hay UVB cũng chỉ là 1 trong những nhân tố gây ảnh hưởng đến da có thể kiểm soát được, ngoài 2 nguyên nhân này còn rất nhiều yếu tố khác là lí do khiến làn da vẫn tiềm ẩn nguy cơ lão hóa và hư tổn nặng nề chẳng hạn như UVC và tia IR, điển hình là IRA.
IR là tên viết tắt của infrared radiation - tia hồng ngoại.
Theo đó, bức xạ mặt trời chiếu xuống trái đất có chứa 3 dải phổ chính: tia cực tím (UV với bước sóng 290-400nm), ánh sáng có thể nhìn thấy được (400-760nm) và bức xạ hồng ngoại (IR, 760 -4000nm).
Tia hồng ngoại được chia thành tia IRA (760-1440nm), IRB (1440-3000nm) và IRC (3000-4000nm).
Trong khi 1 photon bức xạ tia cực tím mang năng lượng nhiều hơn 1 photon hồng ngoại (đủ để phá vỡ liên kết hóa học), ánh sáng cực tím lại chỉ chiếm 7% tổng năng lượng mặt trời trong khi hồng ngoại lại chiếm hơn 1 nửa và hầu hết là tia IRA.
IRA lại là tia xâm nhập tốt vào da hơn IRB hay IRC cũng như ánh sáng nhìn thấy được và thậm chí là tia cực tím, với tỷ lệ khoảng 50% tia IRA vào được lớp hạ bì (1 lớp sâu hơn nơi da xuất hiện nếp nhăn). Trong tất cả các tia, mặc dù IRA không trực tiếp phá vỡ liên kết hóa học như UV nhưng lại có khả năng tác động sâu và góp phần làm tăng dấu hiệu lão hóa của da theo thời gian.
Những ảnh hưởng cụ thể của tia hồng ngoại (IR) và IRA lên da
Các nghiên cứu chứng minh được rằng, IRA 1 khi tác động lên da có thể làm tăng sản xuất metalloproteinase, đặc biệt là MMP-1 (hay còn gọi là fibroblast collagenase) trong các nguyên bào sợi da - các tế bào đóng vai trò rất quan trọng đối với việc duy trì độ trẻ trung và sức sống cho da.
MMP-1 này có thể tiêu hủy 1 số loại Collagen (I, II, III, VII hay X). Mặc dù sự tồn tại của MMP-1 đôi khi cũng là cần thiết, tuy nhiên nếu ở mức cao bất thường như trong trường hợp da tiếp xúc với tia hồng ngoại, MMP-1 lại là nguyên nhân gây phá hủy Collagen quá mức.
Ngoài ra, IRA có gây ức chế sự biểu hiện của 1 số gen mã hóa Collagen, dẫn đến quá trình tổng hợp Collagen suy giảm. Những ảnh hưởng này kết hợp với nhau, dần dần làm da nhanh chóng yếu đi.
Các tác dụng gây lão hóa da khác của IRA bao gồm kích hoạt các phản ứng viêm, sự phân chia tế bào quá mức (làm tăng nhanh tế bào da chết), làm tăng sự xuất hiện của mạch máu dưới da, khiến da có hiện tượng đỏ liên tục.
Tuy nhiên làm thế nào để tia IRA có thể gây ra những thiệt hại này nếu photon IRA không đủ năng lượng để phá vỡ các liên kết hóa học? Thực tế IRA có thể phá vỡ các liên kết này 1 cách gián tiếp, trái ngược với tia cực tím và có thể thực hiện thông qua 1 chuỗi các phản ứng khác nhau, bắt đầu bằng việc photon IRA làm gián đoạn chuỗi vận chuyển điện tử hay còn gọi là ETC (ETC là 1 phần quan trọng trong hệ thống sản xuất năng lượng di động nằm trong ty thể. ETC có thể chuyển đổi năng lượng được giải phóng trong quá trình phân hủy phân thực phẩm thành dạng có thể sử dụng được bởi các tế bào, mà chúng ta vẫn hay quen gọi là ATP). Quá trình này có 1 số tác dụng phụ khác chằng hạn như ty thể có thể làm hình thành 1 số sản phẩm phụ như gốc tự do gây hại. Các gốc tự do lại phản ứng khá mạnh mẽ, có thể phá vỡ hầu hết các liên kết hóa học mà chúng tác động đến.
Trong các tình huống bình thường, ty thể sản xuất ra 1 lượng nhỏ gốc tự do, hầu hết số này đều nhanh chóng được hấp thu bởi hệ thống thu thập gốc tự do của tế bào. Tuy nhiên khi có vấn đề xảy ra, đặc biệt khi ETC gián đoạn, sản xuất ATP của ty thể giảm xuống, sản xuất gốc tự do lại tăng đáng kể, từ đó gây ra thiệt hại lan rộng.
Sự dư thừa gốc tự do là 1 yếu tố góp phần làm tan mỡ dưới da, gây viêm, tăng quá mức lượng tế bào sản sinh và tăng trưởng mạch máu như Moon vừa đề cập ở trên. Do đó có vẻ như những ảnh hưởng của quá trình lão hóa mà IRA gây ra là kết quả của tác động phá vỡ do ty thể và gốc tự do gây ra.
Làm thế nào để giảm thiểu những tác động lão hóa da này? Bước đơn giản nhất mà ai cũng có thể thực hiện đó chính là hạn chế để da tiếp xúc nhiều với tia IRA, điển hình là việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Không may là đa số kem chống nắng hiện nay lại không có chức năng bảo vệ da khỏi tia IRA. Tuy nhiên, đừng quá lo lắng vì cách đây vài hôm Moon vừa chia sẻ và review với mọi người 1 sản phẩm chống nắng mà Moon đã thực tế trải nghiệm và hoàn hảo hơn là sản phẩm này ứng dụng công nghệ mới chống được cả tia IR rồi nhé. Nếu bạn nào có hứng thú thì có thể tìm xem review trong 1 thời gian ngắn sắp tới, khi Moon hoàn thiện xong phần hình ảnh. Đó là 1 sản phẩm đã xuất hiện tầm vài năm qua của Heliocare với tên gọi đầy đủ là Heliocare 360° Gel Oil-free SPF 50. Ngoài ra còn 1 số sản phẩm khác nhưng chỉ tồn tại ở số ít điển hình như Obagi cũng có khả năng chống IR.
Ngoài việc dùng sản phẩm chống nắng này của Heliocare, bạn có thể tăng cường bảo vệ da bằng quần áo chống nắng, nón mũ... Mặc dù tiềm năng sử dụng quần áo để bảo vệ da chống lại IRA hiện vẫn đang được nghiên cứu nhưng có bằng chứng cho thấy vải đen cung cấp rất ít khả năng chống IRA nhé.
Việc tránh ánh nắng mặt trời nên tập trung vào những khu vực da như da mặt, da cổ vì đây là những vùng da dễ lão hóa nhất. Bạn có thể sử dụng nón mũ rộng vành, kiếng mát để bảo vệ da hiệu quả hơn.
Đừng quên rằng mặt trời không phải là nguồn phát tia hồng ngoại duy nhất ra môi trường. Bạn sẽ ngạc nhiên khi biết rằng vòi sen với nước nóng cũng là 1 nguồn phát nhiệt đến da. Do đó thay vì sử dụng nước nóng, bạn hãy chuyển sang dùng nước ấm để giảm tiếp xúc tia IR và cả Clo lên da. Nước ấm cũng hạn chế làm khô và hư tổn da hiệu quả.
Tuy nhiên bạn cũng chẳng thể tránh việc tiếp xúc với tia IR hoàn toàn. Vậy làm thế nào để trung hòa được những ảnh hưởng tiêu cực khi da tiếp xúc thường xuyên với IRA?
Như Moon có nhắc đến ở các đoạn trên, các nghiên cứu chỉ ra rằng IRA gây thiệt hại đến da thông qua tác động của ty thể và gốc tự do. Trong trường hợp đó, các chất chống oxy hóa được gọi là mitochondrial có khả năng trung hòa gốc tự do và tích tụ 1 cách có chọn lọc trong ty thể. Nhưng không may là khả năng chống oxy hóa trong ty thể chỉ tồn tại ở 1 mức tạm chấp nhận và chỉ 1 số ít nghiên cứu được thực hiện cho thấy các chất như mitoQ, pyrroloquinolin quinone có trong 1 số loại kem và chất bổ sung bằng đường uống là có thể có khả năng làm mất hoặc trung hòa 1 phần gốc tự do, giảm 1 số ảnh hưởng nhỏ thiệt hại do IRA gây ra. Tuy nhiên liều lượng, mức độ và cách sử dụng như thế nào thì vẫn phải cần những nghiên cứu lâu dài hơn.
Do đó hiện nay, ngoài việc tham khảo về dòng sản phẩm chống nắng như Heliocare 360° Gel Oil-free SPF 50, quần áo bảo vệ khi ra nắng, hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời khi không cần thiết vẫn là giải pháp theo Moon là lý tưởng nhất.
Hy vọng bài viết khá phức tạp này có thể giúp bạn nhận biết rõ hơn làn da của mình hằng ngày đang phải đối mặt với những vấn đề nào và bảo vệ ra sao là hiệu quả nhất nhé!
