Thang điểm phân loại màu da của một người sẽ dựa trên số lượng các sắc tố trên da và phản ứng của da với ánh nắng mặt trời. Thông tin này có thể giúp dự đoán nguy cơ bị tổn thương do ánh nắng mặt trời và ung thư da.

Phân loại da theo thang đo Fitzpatrick

Trước giờ chắc mọi người đã nghe tới da dầu, da khô, da thường, da nhạy cảm... chắc chưa hoặc ít khi nghe qua thang đo do Fitzpatrick đúng không nào? Trong các bài viết về điều trị sạm nám của Moon có nhắc đến thang đo phân loại da này, và đa số sẽ dựa vào bảng thang đo Fitzpatrick để xác định loại da cho mình, từ đó chọn lựa được sản phẩm, cách chữa trị và bảo vệ da phù hợp nhất. Mình cùng thử xem sơ qua nhé.

Phân loại da theo thang đo Fitzpatrick

Thang điểm phân loại màu da của một người sẽ dựa trên số lượng các sắc tố trên da và phản ứng của da với ánh nắng mặt trời. Thông tin này có thể giúp dự đoán nguy cơ bị tổn thương do ánh nắng mặt trời và ung thư da. 

Năm 1975, Thomas B. Fitzpatrick MD, một bác sĩ da liễu và chủ nhiệm khoa da liễu tại Trường Y Harvard, thời điểm đó đang thử nghiệm một phương pháp điều trị bệnh vẩy nến liên quan đến việc cho đối tượng thử nghiệm tiếp xúc với tia UVA. Tiến sĩ Fitzpatrick (hay còn gọi là “cha đẻ của ngành da liễu học hiện đại”) ban đầu sử dụng màu tóc và màu mắt để xác định mức độ phơi nhiễm tia UVA (tất cả đều là người da trắng). Nhưng khi những bệnh nhân tóc đen, mắt nâu bị cháy nắng, bác sĩ Fitzpatrick nhận ra rằng ông cần phải điều trị dựa trên nhiều yếu tố hơn là chỉ dùng màu tóc hoặc màu mắt. Thay vào đó, ông cần xem xét cách da của đối tượng phản ứng với ánh nắng mặt trời.

Ông bắt đầu yêu cầu bệnh nhân mô tả những gì đã xảy ra với làn da của họ sau khi phơi nắng khi họ không có bất kỳ biện pháp bảo vệ chống nắng nào. Dựa trên câu trả lời của họ, ông đã tạo ra bốn loại để phân loại xu hướng bỏng (ban đỏ) của bệnh nhân so với rám nắng (làm tăng sắc tố) - cung cấp ước tính về lượng melanin có trong tế bào da. Sau này bảng phân loại này được sử dụng rộng rãi trong lâm sàng như một công cụ dự báo hữu ích về ung thư da. 

Theo đó, da được phân thành 6 nhóm sau:

Kiểu da Fitzpatrick loại I

Da sáng (trắng tái)
Mắt xanh nhạt hoặc xanh lục
Tóc đỏ hoặc vàng
Điển hình: Emma Stone và Hoàng tử Harry
Phản ứng với ánh nắng: da thường có tàn nhang, luôn cháy nắng và tróc da, không bao giờ sạm da.

Kiểu da Fitzpatrick loại II

Da trắng
Mắt xanh lam hoặc xanh lục
Tóc vàng
Dễ bị cháy nắng, hiếm khi sạm da
Ví dụ. Gwyneth Paltrow và Justin Timberlake

Kiểu da Fitzpatrick loại III

Da trung bình (trắng đến hơi vàng
Mắt màu hạt dẻ hoặc nâu nhạt
Tóc vàng đậm hoặc nâu nhạt
Da có thể cháy nắng nhẹ và đôi khi sạm da 
Ví dụ. Kendall Jenner và Nick Jonas

Kiểu da Fitzpatrick loại IV

Da màu olive (nâu vừa phải)
Mắt nâu sẫm
Tóc nâu sẫm
Da ít cháy nắng, thường xuyên sạm da 
Ví dụ. Sofia Vergara và Mario Lopez

Kiểu da Fitzpatrick loại V

Da nâu (nâu sẫm)
Tóc từ nâu đến đen
Mắt nâu sẫm đến đen
Hiếm khi cháy nắng, dễ dàng sạm da
Ví dụ. Beyonce và John Legend

Kiểu da Fitzpatrick loại VI

Da đen (từ nâu saamx đến đen)
Mắt nâu/đen
Tóc đen
Không bao giờ bị cháy, dễ bị bỏng
ví dụ. Lupita Nyong’o và Daniel Kaluuya

Theo đó, để đánh giá nguy cơ ung thư da: "Ví dụ: da loại I là loại da đẹp nhất và có nguy cơ cao nhất đối với hầu hết các loại ung thư da, trong khi loại IV hoặc VI có thể đi kèm với một loại u ác tính phụ hiếm gặp ở các vị trí như dưới chân".

Để xác định các phương pháp điều trị tại phòng khám: “Nhiều phương pháp điều trị bằng laser hoàn toàn không phù hợp và không an toàn khi bạn áp dụng cho các loại da từ III đến VI."

Những loại da đẹp nhất sẽ có nguy cơ cao bị ung thư da và dễ bị cháy nắng, tàn nhang và các bệnh như bệnh rosacea (đỏ da). Mặt khác, bệnh nhân da loại VI sẽ dễ bị các vấn đề về sắc tố hơn...

Và việc tìm hiểu các loại da, tình trạng cháy nắng khác hoặc bệnh lý khác của da có thể trông như thế nào khi được phản ánh bằng sắc tố là một công dụng quan trọng khác của hệ thống Fitzpatrick đối với hầu hết các bác sĩ da liễu, chẳng hạn như thang đo này sẽ giúp bạn nhận ra sự khác biệt của hiện tượng cháy nắng ở bệnh nhân da loại VI và bệnh nhân da loại I, từ đó có hướng điều trị thích hợp hơn.

Để Moon nêu một số khác biệt khi cùng điều trị một vài chứng bệnh về da cho từng loại da như thế này cho mọi người dễ hình dung nhé. Chẳng hạn, da loại I đến III thường có tông màu đỏ và có thể có lợi hơn khi sử dụng các thành phần như lưu huỳnh hoặc niacinamide để giảm mẩn đỏ. Loại III đến VI có nhiều nguy cơ tăng sắc tố hơn, vì vậy một số thành phần như AHAs và BHA và các chất tẩy trắng như hydroquinone có thể hữu ích.

Và quan trọng là bệnh nhân phải tìm đến bác sĩ da liễu được hội đồng chứng nhận để được điều trị thích hợp, đặc biệt nếu bạn thuộc nhóm Fitzpatrick III đến VI. Bạn có nguy cơ cao bị cháy nắng và các vấn đề về sắc tố, nếu phương pháp điều trị không phù hợp được thực hiện không đúng cách. 

Loại da Fitzpatrick từ I đến III là loại da lý tưởng để tẩy lông bằng laser. Hàm lượng melanin cao hơn ở các loại da trên độ III tạo ra nguy cơ tia laser làm thay đổi màu da và gây phồng rộp. Tương tự, da loại IV trở lên nên tránh xa phương pháp mài da vi điểm và lột tẩy bằng hóa chất vì các phương pháp này có nhiều khả năng gây ra chứng tăng sắc tố cho các loại da này.

Những người có ít sắc tố melanin (loại I, II và III) dễ bị ảnh hưởng lão hóa của tia UV hơn - mặc dù tác hại của ánh nắng mặt trời ảnh hưởng đến mọi loại da ở một mức độ nào đó. Vì vậy bệnh nhân nên sử dụng kem dưỡng ẩm hàng ngày có chỉ số SPF từ 30 đến 45, kết hợp thêm quần áo nón mũ chống UV. Và những người ở cuối bảng có da loại IV đến VI nên lưu ý đến ánh sáng mặt trời hơn vì có khả năng làm trầm trọng thêm các vấn đề về sắc tố đã có từ trước (tức là nám và tăng sắc tố do mụn).

Da càng sáng màu càng dễ ung thư da, nhưng không có nghĩa là các nhóm da cuối bảng không bị ung thư nhé.

Vì vậy thông qua bảng phân loại da này, khi gặp vấn đề gì liên quan đến da, bạn sẽ được các chuyên gia gợi ý phương pháp điều trị, sản phẩm, thành phần phù hợp và cách bảo vệ da lý tưởng hơn, an toàn hơn. Nên hãy cứ thử xem qua bảng phân loại để xác định thử loại da của mình đã nhé.